Πανταλέων

I

Όνομα ιστορικών προσώπων της προχριστιανικής εποχής.

1. Μυθολογικό πρόσωπο, γιος του Ομφαλίωνα και βασιλιάς της Πίσας στον 7o αι. π.Χ. Ήταν εχθρός των Ηλείων, φίλων των Σπαρτιατών, εναντίον των οποίων επιτέθηκε όταν οι Σπαρτιάτες ήταν απασχολημένοι με τον A’ Μεσσηνιακό πόλεμο. Ο Π. νίκησε και κατόρθωσε να κατοχυρώσει τα δικαιώματα των Πισατών για την αγωνοθέτηση των Ολυμπιακών Αγώνων. Συμμάχησε αργότερα με τους Αρκάδες και τους Αργείους, εχθρούς των Σπαρτιατών, και κατόρθωσε, χάρη στη νικηφόρα προέλαση του βασιλιά του Άργους Φείδωνα, που έφτασε έως την Ολυμπία, να διώξει τελείως από τους αγώνες τους Ηλείους και να οργανώσει την Ολυμπιάδα του 668 π.Χ. μαζί με τον Φείδωνα. Η Ολυμπιάδα αυτή αποκλήθηκε από τους Σπαρτιάτες Ανολυμπιάδα. Τελικά, οι Σπαρτιάτες απέβαλαν τους Ηλείους αγωνοθέτες μαζί με τους Πισάτες.

Το 645 π.Χ., ο Π. έδιωξε και πάλι τους Ηλείους και οργάνωσε μόνος του τους αγώνες της 33ης Ολυμπιάδας (644 π.Χ.). Οι Σπαρτιάτες, που ήταν τη φορά αυτή απασχολημένοι με τον B’ Μεσσηνιακό πόλεμο, δεν αντέδρασαν, μόλις όμως νίκησαν τους Μεσσήνιους, ξανάφεραν στην Ολυμπία την παλαιά τάξη πραγμάτων.

Διάδοχος του Π. ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Δαμοφών. Διάδοχος, τέλος, του Δαμοφώντα, ο μικρότερος γιος του Π., Πύρρος. Ο Πύρρος κήρυξε τον πόλεμο στους Ηλείους, με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική καταστροφή της πόλης από τους Σπαρτιάτες (472 π.Χ.).

2. Γιος του Αλυάττη από Ιωνίδα γυναίκα και αδελφός του βασιλιά της Λυδίας Κροίσου από τον πατέρα. Όταν πέθανε ο Αλυάττης και έγινε βασιλιάς ο Κροίσος, ο Π. στασίασε. Ο Κροίσος συνέτριψε την ανταρσία και δήμευσε την περιουσία του Π. και των οπαδών του. Τα χρήματα από την εκποίηση της περιουσίας τους τα χρησιμοποίησε για να στείλει πλούσια αναθήματα στους ναούς της ηπειρωτικής και μικρασιατικής Ελλάδας.

II

Ενετική οικογένεια ένας κλάδος της οποίας στάλθηκε στην Κρήτη, μαζί με άλλους Ενετούς αποίκους, στις αρχές του 13ου αι. Αξιολογότερα μέλη της ήταν ο Ανδρέας, που εγκαταστάθηκε στην επαρχία Μυλοποτάμου, της οποίας διορίστηκε έπαρχος, και ο επίσης Ανδρέας, απόγονος του προηγούμενου, που πήρε μέρος στην επανάσταση των Ενετοκρητών εναντίον της μητρόπολης (1363) και έγινε μέλος του δεκαμελούς συμβουλίου που διοικούσε το νησί. Ο Ανδρέας συνετέλεσε στη σύλληψη και στη θανατική καταδίκη του Ιωάννη Καλλέργη, που επαναστάτησε εναντίον του συμβουλίου. Μετά την καταστολή της επανάστασης των Ενετοκρητών, καρατομήθηκε μαζί με άλλους επαναστάτες. Η οικογένεια Π. αναφέρεται επίσης και με το επώνυμο Πανταλεώνης.

III

Λόγιος του 19ου αι., διάκονος σε μοναστήρι στην Κωνσταντινούπολη. Έγραψε δογματικές και θεολογικές ομιλίες για διάφορες γιορτές, πολλές από τις οποίες έχουν δημοσιευτεί στην Ελληνική Πατρολογία του Migne (τόμος 98, σελ. 1244-69, και τόμος 140, σελ. 572 - 592).